ସମ୍ପାଦକୀୟ….

।। ତ୍ରିନାଥ ସିଂହ ।।

‘ଚଉକାଠ’ର ପ୍ରଥମ ସଂସ୍କରଣ ଉପରେ ପ୍ରାପ୍ତ ମନ୍ତବ୍ୟ ଓ ଶୁଭେଚ୍ଛାବାର୍ତ୍ତା ବେଶ୍ ଉତ୍ସାହପ୍ରଦ, ଯାହା ‘ଚଉକାଠ’ ପରିବାରକୁ ଆଗକୁ ବଢି଼ବା ପାଇଁ ସାମର୍ଥ୍ୟ ଦେବା ସହ ନାନାଦି ପରୀକ୍ଷାନିରୀକ୍ଷା ପାଇଁ ଅନୁପ୍ରେରିତ କରିବ । ପୁନଃ କହିରଖୁଛୁ,  ‘ଚଉକାଠ’ ଏକ ମୁକ୍ତମଞ୍ଚ ଉଭୟ ଲେଖକ ଓ ପାଠକଙ୍କ ସମେତ ଜ୍ଞାନୀଗୁଣୀ, ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀଙ୍କ ପାଇଁ– ଯାହାକୁ ଆପଣମାନେ ଉପଯୋଗ କରିପାରିବେ ମୁକ୍ତଭାବରେ । ଆପଣମାନେ ମାର୍ଗପ୍ରଦର୍ଶନ କରନ୍ତୁ – ଆମେ ସେଗୁଡ଼ିକର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତାକୁ ନେଇ  ସମ୍ଭାବ୍ୟ ପଥ ନିର୍ମାଣ କରିବୁ ।

         ଏଥର ଆଲୋଚନା କରିବା କବିତାକୁ ନେଇ, ନବପ୍ରଜନ୍ମର ଲେଖକମାନଙ୍କୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି…

         : କବିତା ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କରିବାବେଳେ ଅନ୍ତତଃ ଏତିକି ହୃଦବୋଧ ହେଉଛି ଯେ, କବିତା ଏକ ଯୋଜନାହୀନ ଅକସ୍ମାତ ପ୍ରକ୍ରିୟା; ଯାହା ହଠାତ୍ କବିକୁ ମାଧ୍ୟମ କରି ଧରାବତରଣ କରେ, ଯୋଉଠି ତା’ର ‘ଅବବୋଧ ଓ ଆବେଦନ’ ହିଁ ମୁଖ୍ୟ ଓ ମୌଳିକ। ଠିକ୍ ଏହି କଥା ମହର୍ଷି ବାଲ୍ମୀକିଙ୍କ ସହ ମଧ୍ୟ ଘଟିଥିଲା… ମୈଥୁନରତ କ୍ରୌଞ୍ଚପକ୍ଷୀଟି ବ୍ୟାଧର ଶରାଘାତରେ ନିହତହେବା ଓ ସ୍ତମ୍ଭୀଭୂତ  ପକ୍ଷିଣୀଟି ବିଳାପ କରିଉଠି ସେହି ସ୍ଥାନରେ ପ୍ରାଣତ୍ୟାଗ କରିବାବେଳେ । ସମଗ୍ର ଘଟଣା-ପ୍ରବାହକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରୁଥିବା ମହର୍ଷିଙ୍କ ଦୁଃଖ ବିଗଳିତ ହୃଦୟରୁ ଅକସ୍ମାତ, ସ୍ବତଃ ନିସୃତ ହେଇଉଠିଲା, ମଣିଷ ସଭ୍ୟତାର ସେଇ ସର୍ବପ୍ରଥମ କବିତା ପଂକ୍ତି…

ମା ନିଷାଦ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ତ୍ୱମଗମ ଶାଶ୍ବତୀ ସମା

ଯତ୍ କ୍ରୋଞ୍ଚମିଥୁନାଦେକମ୍-ବଧି କାମମୋହିତମ୍ ।।

          କବିତାକୁ ଯୋଜନା କରି ବା ନକ୍ସାଙ୍କନ କରି ଲେଖି ହୁଏନାହିଁ । ଅପିତୁ, କବିତା ତା’ର ନିଜର ସମୟ ଓ ଲଗ୍ନ ନିଜେ ସ୍ଥିର କରି ସ୍ବତଃପ୍ରବୃତ୍ତ ଭାବରେ ଓହ୍ଲେଇଆସେ କବି ଭିତରକୁ, ଏକ ସ୍ପର୍ଶକାତର ଅନୁଭବର ଚମକଟିଏ ହେଇ, କବିର ଅଜାଣତରେ । ସେଇ ସ୍ପର୍ଶକାତର ଅନୁଭବର ଚମକକୁ ପାଥେୟକରି କବି ଭିତରେ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ କବିକର୍ମ ।

          କବିତା ଗୋଟିଏ ବଣ୍ୟ-ଝରଣା । ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର ଯେ କୌଣସି ନୀତି-ନିୟମର ଉର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ କଣ୍ଟା, ଝଟା, ପଥର, ଖାଲ, ଖମା ନମାନି ସେ ବହିଯାଏ ଆଗକୁ ତା’ର ନିଜସ୍ବ ଶୈଳୀରେ, ନିଜସ୍ବ ଛନ୍ଦରେ, ନିଜସ୍ବ ରୀତି ଓ ଗତିରେ– ଯଦିଚ,  ସେ ନିଜେ ବି ଜାଣି ନଥାଏ ତା’ ନିଜର ଗତିପଥ । ତା’ର ଗତି ଓ ଗତିପଥକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରୁଥାଏ ମାଟି ବା ଧରଣୀ ପରୋକ୍ଷ ଭାବରେ। କବିତାର କୌଣସି କାନଭାସ ଥାଏନି, କୌଣସି ସୀମା ସରହଦ ବି ଥାଏନି, କି ଥାଏନି ବି କୌଣସି ନୀତି କି ପ୍ରଥା । କବିତା କେବଳ ଏକ ପ୍ରବାହ, ଏକ ପ୍ରବହମାନ ସର୍ଜନଶୀଳତା। ହଁ, କବି ଭିତରେ କବିତାଟିର ‘ଆତ୍ମା ଓ ଆବେଦନ’ ସଂସ୍ଥାପିତ ହେଇସାରିବା ପରେ କବି  ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରେ କବିତାଟିର ପ୍ରକୃଷ୍ଠ ଶବ୍ଦାବତରଣକୁ, ତା’ର କବିକର୍ମର ଚାତୁର୍ଯ୍ୟରେ ଏବଂ ଏଇଠି ସତ୍ କବିଟିଏ ନିରନ୍ତର ସଂଘର୍ଷ କରୁଥାଏ ନିଜ ସହ ନିଜେ, ସାମାନ୍ୟତମ ବି ଆଘାତ ନଦେବା ପାଇଁ କବିତାର ‘ଆତ୍ମା ଓ ଆବେଦନ’ର ମୌଳିକତାକୁ ।

          କବିତାର ‘ଆତ୍ମା ଓ ଆବେଦନ’ ସହ ଓତୋପ୍ରୋତଃ ଓ ତନ୍ମଧ୍ୟରେ ଆପ୍ଳୁତ କବି, କବିତାର ଆବେଗ ଓ ଭାବକୁ ପାଥେୟକରି ତିଆରି କରେ ଗୋଟିଏ ‘ଝର୍କା’ ଓ ନିଜର କବିକର୍ମର ଚାତୁରୀରେ ପ୍ରକୃଷ୍ଟଶବ୍ଦର କୁଟୀକମ ଦ୍ବାରା ଠିଆକରାଏ କବିତା ରୂପକ ଝର୍କାକୁ କାବ୍ୟାମୋଦୀ ପାଠକ ସମ୍ମୁଖରେ; ଯୋଉ ଝର୍କା, ‘ପ୍ରବେଶ ପଥ’ ଭାବରେ କାବ୍ୟମୋଦୀ ପାଠକକୁ ଘେନିଯାଏ କବିତାର ଗର୍ଭଗୃହ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ…। ଏଇଠୁ ଗତିଶୀଳ ହେବା ଆରମ୍ଭ କରେ ପାଠକ ଭିତରର ସୃଜନଶୀଳତା, ଯୋଉ ସୃଜନଶୀଳ ଅନୁସନ୍ଧିତ୍ସା କାବ୍ୟମୋଦୀ ପାଠକକୁ ଆକର୍ଷଣ କରିନିଏ ‘ଝର୍କା ସେପାଖର ଦୃଶ୍ୟ’ ପାଖକୁ ।

ଝର୍କା ସେପାଖରେ କ’ଣ ଥାଏ…??

ବହିଯାଉଥିବା ନର୍ଦ୍ଦମାର ମାଳମାଳ ନାଙ୍ଗୁଡ଼ିଆ ପୋକ…!

ନା’ ଅଦୂରର ବିଲମାଳରେ ଲସଲସଉଥିବା ସବୁଜ ଶ୍ୟାମଳ ଧାନକ୍ଷେତ…!

ନା’ ଆରପାଖ ତାଳବଣ ଭିତରେ କୁହୁକୁହାଣି ଖେଳୁଥିବା ଡହରା ପବନ ଓ ଚଢ଼େଇଙ୍କ କଳରବ…

ନା’ ଥାକ ଥାକ କଳାଧଳା ମେଘମାଳରେ ସଜ୍ଜିତ  ନୀଳ-ନିର୍ଲ୍ଲିପ୍ତ-ଆକାଶ…

ନା’ ଆଉଟିକେ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବକୁ ଦୃଷ୍ଟି ସଞ୍ଚାରିତ କଲେ ଥାଏ ଗ୍ରହ, ଗ୍ରହାନ୍ତର ଓ ତାରାପୁଞ୍ଜ…!!

କ’ଣ ଥାଏ ଝର୍କା ସେପାଖରେ…!!

         କବି କିଛି ନୂଆକଥା କରେନି । ଇଶ୍ବର ବିରଚିତ ସେଇ ପ୍ରକୃତି-କବିତାକୁ ବାରମ୍ବାର ବାରମ୍ବାର ସଜଉଥାଇ ଓ ପରଶି ଦେଉଥାଏ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ବାଗରେ, ସେ ବଞ୍ଚୁଥିବା ସମୟଖଣ୍ଡରେ ପ୍ରତିନିୟତ ସାମନା କରୁଥିବା ବିବିଧ ସୁଖ-ଦୁଃଖ, ପ୍ରାପ୍ତି-ଅପ୍ରାପ୍ତି, ରାସ-ତ୍ରାସ, ଇତ୍ୟାଦିକୁ ପ୍ରତୀକ ଭାବରେ ନେଇ ତା’ର କବିକର୍ମରେ ।

         ବିଷାଦ ହିଁ ସୃଜନଶୀଳ ପ୍ରବାହର ଉତ୍ସ । ବୋଧହୁଏ, ଏଇଥିପାଇଁ ପୃଥିବୀର ପ୍ରଥମ କବିତା ‘ମା ନିଷାଦ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ତ୍ୱମଗମ….’ କ୍ରୌଞ୍ଚପକ୍ଷୀଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁର ଶୋକରୁ ହିଁ ଏହି ଶ୍ଲୋକ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା !! ମଣିଷ ଯେତେ ଅଧିକ ଜାଳିବ ତା’ର ଦୁଃଖ, ତ୍ରାସ, ବିଷାଦ ଓ ଶୋକକୁ… ସେତେ ଅଧିକ ନିଖରି ଉଠିବ ତା’ର ଜୀବନାନୁଭବର ନାନ୍ଦନିକତା, ସେତେ ଅଧିକ ଉଜ୍ଜଳ ଦିଶିବ ଜୀବନବୋଧର ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ । କବି T.S. Eliot କହନ୍ତି: So the darkness shall be the light, and the stillness, the dancing.

          ଜୀବନାନୁଭବର ଏଇ ନାନ୍ଦନିକତାକୁ କବିତା ବା କଳା ମଧ୍ୟଦେଇ ଦେଖିଲେ, Eliot ଙ୍କର ଏହି କଥାପଦକ ବି ସାମ୍ନାରେ ଆସି ଠିଆହେଇପଡ଼େ– Poetry is not a turning loose of emotion, but an escape from emotion… it is not the expression of personality, but an escape from personality. But, of course, only those who have personality and emotions know, what it means to want to escape from these things.

         ବୋଧହୁଏ, ଏଇଥି ପାଇଁ Genuine poetry can communicate before it is understood. (T.S. Eliot).

ସମସ୍ତଙ୍କୁ ପୁନଃ ଦୋଳ ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ଓ ହୋଲି ଅଭିନନ୍ଦନ ।